Voor veel kinderen van Latijns-Amerikaanse immigranten in Nederland is Spaans meer dan een taal. Het is een brug naar familiegeschiedenis, een verbinding met onze wortels die soms ver weg lijkt. Opgroeien in een omgeving waar Nederlands of Engels de overhand heeft, kan die verbinding verzwakken. Maar Spaans leren of opnieuw oppakken is niet alleen een kwestie van communicatie: het is ook een manier om onszelf te herkennen, afstanden te genezen en te begrijpen wie we zijn.
De talen die ons bewonen
Elke fase van ons leven wordt gekleurd door de talen die ons omringen. In mijn geval ben ik geboren in Uruguay, bracht mijn tienerjaren door in Argentinië en was Frankrijk voor lange tijd mijn tweede thuis. In mijn jeugd gebruikten mijn moeder en grootmoeder bepaalde woorden, uitdrukkingen en liedjes in Portugees met mij, de taal die zij op school en met hun familie hadden gesproken, afstammelingen van Fransen die zich in Brazilië hadden gevestigd.
Vele jaren later, toen mijn zoon werd geboren, kwamen veel uitdrukkingen, woorden en liedjes spontaan in Braziliaans Portugees. Een deel van mij had die taal helemaal vergeten, de taal die mijn familie in mijn jeugd sprak. Maar hoewel het nooit een actieve taal voor mij was, was wat er gebleven was dieper dan alleen het gebruik van de taal: het was een emotioneel geheugen, een affectief register dat de tijd niet kon wissen.
De woorden die werelden creëren
Taal stelt ons niet alleen in staat om te communiceren, het laat ons ook zien hoe we de wereld voorstellen. Het imaginaire van mijn Uruguayaanse jeugd werd bewoond door gauchos, bossen en vlaktes, paarden, charrúas, yacarés en puma’s. In Frankrijk was het imaginaire van mijn kindertijd bewoond door soldaten, koningen en prinsessen, wolven, kraaien, giraffen, olifanten en heksen.
Culturele verschillen liggen niet alleen in de verhalen die ons als kinderen worden verteld, maar ook in de manier waarop we met de wereld omgaan.
In Frankrijk bijvoorbeeld, als je iemand op straat benadert om om informatie te vragen, is het gebruikelijk om eerst sorry te zeggen, een bijna verplichte teken van respect. In Argentinië daarentegen kan het zijn dat de persoon je met wantrouwen aankijkt en wegloopt omdat ze denkt dat je iets probeert te verkopen.
Een taal leren is een deur openen
Taal leren of herontdekken betekent opnieuw in contact komen met verhalen, denkbeelden en manieren van omgaan met de wereld. Veel studenten vertellen hoe ze, door hun Spaans te verbeteren, in staat waren om met hun grootouders te praten zonder tussenpersonen, betere toegang kregen tot familiegrappen of oude brieven op een nieuwe manier konden lezen. Het is een taal die we soms vreemd vinden, maar wanneer we die eigen maken, geeft het ons een stuk identiteit terug.
Spaans als een huis waar je altijd naar terug kunt
Spaans is niet alleen een communicatiehulpmiddel, het is een deel van onze geschiedenis. En hoewel het soms lijkt alsof we het verloren zijn, zijn er altijd manieren om het weer op te pakken. Het leren ervan is het herstellen van een eigen ruimte, een territorium dat ons toebehoort.
Als je voelt dat Spaans een deur is die je opnieuw wilt openen, dan is het niet te laat. Het is een persoonlijke reis, maar ook een gedeelde. Want de talen die ons bewonen verdwijnen niet: ze wachten, stil, op het moment om weer uitgesproken te worden.
Door Daniela Vitancourt – Oprichtster van Het Latin Lab
